محمود جام‌ساز، اقتصاددان:چرا حذف چهار صفر از پول ملی در شرایط فعلی کشور امکان‌پذیر نیست؟/ طبقه متوسط در حال تبدیل‌ شدن به طبقه ضعیف جامعه است

جارستان:اعتماد ان لاین-علیرضا اصغرزاده– محمود جام‌ساز، اقتصاددان، گفت: در شرایط کنونی و با توجه به اینکه سیل چیزی نزدیک به ۳۰ تا ۴۰ هزار میلیارد تومان خسارت به کشور وارد کرده، باید بگویم ایران از لحاظ مالی در وضعیت بسیار بدی قرار گرفته است. اگر دولت بخواهد با همان زیرساخت‌های قبلی چهار صفر از واحد پول ملی کم کند، باید میلیاردها دلار هزینه کند؛ هزینه‌ای برای هیچ.

این اقتصاددان ادامه داد: عده‌ای از مسئولان نظام عنوان می‌کنند زمان مناسب برای حذف چهار صفر از پول ملی فرا رسیده است و در شرایط فعلی با توجه به کاهش ارزش پول ملی این طرح برای سهولت در انجام عملیات حسابداری باید اقدام شود، اما متاسفانه طی سال‌های اخیر سطح عمومی قیمت‌ها رشد چندین برابری داشته و رشد نرخ تورم نیز پیوسته صعودی بوده است. تمامی این موارد نشان می‌دهد زیرساخت‌های اقتصادی باید سامان گیرد نه اینکه با راه‌حل‌هایی که کشورهای جنگ‌زده برای حل کردن مشکلات اقتصادی و ابرتورم‌های خود استفاده می‌کردند سعی در برطرف کردن گره‌های اقتصادی کشور داشته باشیم.

محمود جام‌ساز، اقتصاددان، در گفت‌وگو با اعتمادآنلاین، درباره برنامه دولت در خصوص حذف چهار صفر از پول ملی گفت: از سال‌ها پیش تا به امروز حذف چهار صفر از واحد پول ملی مطرح بوده است. دلیل این تصمیم تورم‌های سالانه اقتصاد ایران بوده که ارزش پول ملی را مقابل ارزهای خارجی کم کرده است. این موضوع شوک‌های ارزی زیادی در پی داشته و قیمت دلار را به‌ طور غیرمنتظره‌ای بالا برده است.

طبقه متوسط در حال تبدیل‌ شدن به طبقه ضعیف جامعه است

او ادامه داد: از سال ۸۹ تا سال ۹۷، قیمت دلار از هزار و ۹۳ تومان به ۱۲ هزار و ۳۰۰ رسید که این موضوع حکایت از افت شدید ارزش پول ملی دارد. این مساله منجر به افزایش تورم و گرانی‌های اخیر شد و قدرت خرید مردم نیز با این شرایط بسیار تنزل پیدا کرد. حالا شاهد هستیم که طبقه متوسط در حال تبدیل‌ شدن به طبقه ضعیف جامعه است و بیش از ۵۰ درصد جامعه امروز تقریباً زیر خط فقر قرار گرفته‌اند.

قیمت یک کیلو پیاز از قیمت یک کیلو گوشت مرغ گران‌تر شده است

جام‌ساز در ادامه به افزایش قیمت پیاز اشاره کرد و گفت: تصور کنید قیمت پیاز از قیمت گوشت مرغ گران‌تر شده است. زمانی کارگرها نان و پنیر و انگور می‌خوردند. انگور که گران شد، نان و پنیر می‌خوردند، پنیر که گران شد نان و پیاز می‌خوردند، اما حالا پیاز هم نمی‌توانند بخورند. این مشکل عظیمی برای اقتصاد کشور است و اثرات اجتماعی عینی-ذهنی و اقتصادی-عینی دارد. عامل دیگری که قدرت خرید مردم را بسیار کاهش داده، درآمدهای پایین است.

توجیه دولت برای حذف صفر از پول ملی، افزایش نقدینگی در کشور است

این اقتصاددان یکی از دلایل دولت برای حذف صفر از پول ملی را افزایش نقدینگی در کشور دانست و گفت: در گذشته به خاطر کسری بودجه، بانک مرکزی پول‌های فراوانی چاپ کرد که باعث شد پایه پولی افزایش‌ یابد و نقدینگی و تورم بالا رود. این موضوع باعث کاهش ارزش پول ملی شد. همین موضوع سبب شد مسئولان تصمیم به حذف چند صفر از واحد پول ملی بگیرند.

برخی مسئولان نمی‌توانند ارقام نجومی بودجه را بخوانند

جام‌ساز در ادامه گفت: بودجه سال ۹۸ حدود 1710 هزار میلیارد تومان است. باور کنید برخی مسئولان یا نمایندگان مجلس نمی‌توانند این ارقام را بخوانند. این موضوع بارها در مصوبه‌ها مشاهده‌ شده است؛ پیشنهاد برداشتن چهار صفر از پول ملی دو هدف عمده دارد. اولین هدف راحتی خوانش اعداد بودجه است. دومین هدف اینکه طراحان اصلی حذف صفر از واحد پولی با خود فکر می‌کنند که به لحاظ روانی می‌توانند تورم را کم کنند، اما می‌دانیم که به لحاظ عینی تورم کم نمی‌شود. اگر از ۱۰ هزار ریال چهار صفر برداریم یک تومان می‌شود، حقوق کارگران و حقوق‌های نجومی هم به همین نسبت کم می‌شود، اما باید در نظر گرفت که این اتفاق هیچ تاثیری در قدرت خرید مردم نخواهد داشت.

حذف صفر هزینه هنگفتی از منظر چاپ اسکناس‌ جدید روی دست دولت خواهد گذاشت

او در ادامه گفت: حذف صفر از لحاظ حسابداری تاثیر زیادی بر اقتصاد کشور می‌گذارد و هزینه بسیار هنگفتی، هم از نظر چاپ اسکناس‌های جدید و هم از نظر تغییر دستگاه‌های کامپیوتری، روی دست دولت خواهد گذاشت.

امروز کشور با  کسری درآمد روبه‌روست

این استاد دانشگاه به تحریم نفت ایران اشاره کرد و گفت: در وضعیت کنونی، کشور با کسری درآمد روبه‌روست و متاسفانه درآمدهای ارزی نیزکاهش پیدا کرده، هیچ امیدی هم به بالا رفتن درآمدهای ارزی نیست. روزبه‌روز منافذ ورودی ارز به ایران بسته‌تر می‌شود. البته مسئولان می‌گویند ما به هر صورت نفت را خواهیم فروخت، اما باید بدانیم که راه‌های دور زدن تحریم‌ها و فروش نفت مسدود شده و چنین راهکارهایی نمی‌تواند دوباره مورد استفاده قرار گیرد، مگر اینکه راه‌های جدیدی کشف شود. اگر بتوانیم نفت را هم به فروش برسانیم، برای دریافت وجوه حاصل از فروش آن با مشکل مواجه می‌شویم؛ یا باید کالا دریافت کنیم یا اصولاً تخفیف‌های بسیار بالایی لحاظ کنیم یا پرداخت‌ها را، چه نقدی و چه اقساطی، مدت‌دار کنیم تا برای خریداران نفت ایران صرفه اقتصادی داشته باشد.

عربستان به‌ تنهایی می‌تواند تا ۱۲ میلیون بشکه نفت تولید کند

جام‌ساز به جایگزینی نفت عربستان و امارات به‌ جای نفت ایران در بازار جهانی اشاره کرد و گفت: عربستان سعودی و امارات اعلام کرده‌اند که کاهش نفت ایران را جبران می‌کنند. البته آقای زنگنه، وزیر نفت، در صحبت‌هایی گفت این دو کشور بزرگنمایی می‌کنند، اما طبق اعلام روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های معتبر دنیا، عربستان به‌ تنهایی می‌تواند تا ۱۲ میلیون بشکه نفت تولید کند.

عراق حدود چهار میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز نفت تولید می‌کند

او در ادامه گفت: غیر از این عراق تقریباً با جذب سرمایه خارجی توانسته حدود چهار میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز نفت تولید کند. قطر را هم نباید فراموش کرد. این موضوع باعث می‌شود ایران با مشکل فروش نفت مواجه شود و پول نفتی را هم که می‌فروشیم نمی‌توانیم به‌موقع دریافت کنیم. بنابراین درآمدهای ارزی کاهش پیدا می‌کند. وقتی درآمدهای ارزی کاهش پیدا کند درآمدهای ریالی ما هم تحت تاثیر قرار می‌گیرد، چراکه اصولاً ۸۵ درصد تولید ناخالص داخلی ما به بودجه دولتی مربوط است و تنها ۱۵ درصد آن به بخش خصوصی واقعی ارتباط پیدا می‌کند.

کاهش درآمدهای نفتی مساوی با رشد منفی اقتصادی کشور است

این استاد دانشگاه کاهش درآمدهای نفتی را مساوی با رشد منفی اقتصادی دانست و گفت: اگر درآمدهای دولتی کاهش پیدا کند، رشد اقتصادی هم منفی می‌شود. وقتی رشد منفی باشد درآمد مردم کاهش پیدا می‌کند. این اتفاق باعث می‌شود درآمدهای مالیاتی نیز کاهش یابد.

زنگ خطر اقتصاد ایران به صدا درآمده است؟

جام‌ساز کاهش درآمد مالیاتی و کاهش فروش نفت را زنگ خطر اقتصاد ایران عنوان کرد و گفت: وقتی دو درآمد مهم بودجه، که مالیات و پول فروش نفت است، پایین بیاید دولت در مضیقه مالی قرار می‌گیرد. در آن زمان دولت ناچار می‌شود اوراق مشارکت چاپ کند، یا اینکه از بانک مرکزی استقراض کند که استقراض از بانک مرکزی کار همیشگی دولت‌ها بوده است. این موجب می‌شود پایه پولی بالا رود و تورم افزایش پیدا کند؛ یعنی با افزایش نقدینگی و ضریب فزاینده پولی، تورم افزایش می‌یابد.

سیل ۳۰ تا ۴۰ هزار میلیارد تومان خسارت به کشور وارد کرد

او در ادامه گفت: در شرایط کنونی و با توجه به اینکه سیل چیزی نزدیک به ۳۰ تا ۴۰ هزار میلیارد تومان خسارت به کشور وارد کرده، باید بگویم ایران از لحاظ مالی در وضعیت بسیار بدی قرار گرفته است. اگر دولت بخواهد با همان زیرساخت‌های قبلی چهار صفر از واحد پول ملی کم کند، باید میلیاردها دلار هزینه کند، هزینه‌ای برای هیچ.

حذف صفر از واحد پول ملی کار طولانی‌مدتی خواهد بود و هزینه زیادی خواهد داشت. دولت فکر می‌کند با این کار مردم ازنظر روانی آرام می‌شوند و کمتر تورم را احساس می‌کنند، اما زمانی که ارزش پول کم می‌شود ارزش درآمد مردم نیز به‌ تبع آن پایین خواهد آمد.

حذف چهار صفر از واحد پول ملی به ضرر مردم است

او ادامه داد: مساله دیگری که باید در نظر گرفت این است که وقتی چهار صفر از ۱۰ هزار ریال بردارید یک تومان می‌شود، اما این‌ یک تومان در واقع همان ارزش ۱۰ هزار ریال را دارد. تنها از نظر روانی هضم یک تومان برای مردم راحت‌تر شده است و زودتر هم هزینه می‌شود که این موضوع به ضرر مردم است. وقتی آن‌ یک تومان زودتر خرج شود مسلماً دوباره تورم بالاتر خواهد رفت.

او در ادامه صحبت‌هایش گفت: ۱۰ هزار ریال در پول ملی چهار صفر دارد. وقتی واحد ما تومان شده یعنی ریال از بین رفته است. امروز کالاهایی در کشور وجود دارد که زیر یک تومان ارزش‌ دارند؛ مثلاً سوار تاکسی می‌شوید، کرایه‌تان هزار و ۵۰۰ تومان می‌شود. تکلیف ۵۰۰ چه خواهد شد؟ آیا ۵۰۰ تومان باید به اجزای جداگانه تقسیم شود؟

حذف سه صفر از پول ملی به‌ جای چهار صفر

این اقتصاددان، با پیشنهاد حذف سه صفر از پول ملی به‌ جای چهار صفر، گفت: اگر واقعاً قرار باشد که از اسکناس‌ها چهار صفر حذف کنند، بهتر است سه صفر حذف شود؛ یعنی هزار ریال یک تومان شود. تقریباً کالایی نیست که با ۵۰ تومان، ۲۰ و ۲۵ تومان خریداری شود. قیمتی برای کالاهایی در همین حدود نیز وجود ندارد، اما می‌توان از هزار ریال سه صفر برداشت که در این حالت مشکلات حذف چهار صفر از واحد پول ملی تا حدودی برطرف خواهد شد، چراکه هیچ کالایی زیر یک تومان نیست و با مشکلی روبه‌رو نمی‌شویم و نیازی هم نیست پول خرد چاپ کنیم؛ یعنی هزار ریال یک تومان، دو هزار ریال دو تومان، پنج هزار ریال پنج تومان و ۱۰ هزار ریال نیز ۱۰ تومان می‌شود که از لحاظ شکلی و فرمی منطقی‌تر است، اما باز معتقدم این کار در این برهه زمانی درست نیست. ما طرح‌های اجرانشده بسیار مهم‌تری داریم. ضمن اینکه با این کار اقتصاد ایران، ونزوئلایی خواهد شد.

تورم ونزوئلا نزدیک به یک میلیون درصد شده است

او با اشاره به تجربه حذف صفر در کشورهای دیگر گفت: تورم ونزوئلا نزدیک به یک میلیون درصد شده است. برخی از کشورها شش رقم و برخی دیگر ۱۶ رقم از پول‌شان را برداشتند، اما بازهم نتوانستند تورم را کنترل کنند. به نظر من این راه کنترل تورم نیست. به عقیده من امروز زمان مناسبی برای حذف صفر از پول ملی نیست ولی اگر می‌خواهند این کار را انجام دهند، با سیستم اقتصادی فعلی کشور، صفرها دوباره بازخواهند گشت.